Διαδίκτυο και Δημοκρατία

των Β.Μ, Ν.Μ

Διαδίκτυο. Το διαδίκτυο, κοινωνικά, ορίζεται ως η συμμετοχή στην παγκόσμια επικοινωνία. Ενημέρωση, ψυχαγωγία, γνώσεις, διαδικτυακές επαφές, όλα αυτά δυναμικά και διαδραστικά. Δυναμικά, γιατί η ροή των πληροφοριών ανανεώνεται συνεχώς, ελεγχόμενη από τις επιθυμίες του τελικού χρήστη. Διαδραστικά, γιατί είναι εμπλουτισμένο με τη δυνατότητα επέμβασης στην πληροφορία, την επεξεργασίας της και τη συνεχή ανάδραση.


Δημοκρατία.Το Δημοκρατικό Πολίτευμα στις πρώτες του μορφές εμπεριείχε το στοιχείο της αμεσότητας. Όλοι οι πολίτες μπορούσαν να συμμετέχουν στις διαδικασίες της δημοκρατίας, με τον απλούστερο δυνατό τρόπο: η άμεση συνομιλία μεταξύ των ενδιαφερομένων. Στην ιστορική συνέχεια του πολιτεύματος, για διαφόρους λόγους, έγινε το πέρασμα στην έμμεση κοινοβουλευτική δημοκρατία. Σήμερα η πολιτική ενημέρωση φτάνει στον πολίτη εν μέσω «φιλτραρίσματος» από τα λίγα και ευρέως διαδεδομένα μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο, το διαδίκτυο αποτελεί μία νέα, εναλλακτική και εκρηκτικά εξελίξιμη δύναμη, ικανή να μεταβάλλει το υπάρχον ενημερωτικό σύστημα.


Το στοίχημα για την κοινωνία της πληροφορίας είναι κατά πόσο η κεντρικά ελεγχόμενη είδηση, θα κάνει την εμφάνισή της στο διαδίκτυο. Η αναπαραγωγή, συγγραφή και προώθηση ειδήσεων, άρθρων και απόψεων στο διαδίκτυο, μπορεί να είναι αποτέλεσμα της δουλειάς του εκάστοτε τελικού χρήστη. Τεχνολογικά, τουλάχιστον, η δυνατότητα αυτή υπάρχει και προς το παρόν την έχουμε δει αποτυπωμένη σε ηλεκτρονικά ημερολόγια (blogs), σε παγκόσμια οργανωμένους ιστότοπους ανεξάρτητης και συμμετοχικής ενημέρωσης (indymedia.org), στη διαμόρφωση και συγκέντρωση γνώσεων(wikis) και φυσικά στις θεματικές δημόσιες συζητήσεις (forums). Αγκάθι στην διαδικτυακή κοινωνία, είναι όμως, τα ίδια της τα θεμέλια.


Όπως όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και επικοινωνίας αποτελούν και διαμορφώνουν τον καθρέφτη του κοινωνικοπολιτικού συστήματος, έτσι και το internet δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτόν τον κανόνα. Πιο συγκεκριμένα, το internet αποτελεί πεδίο δραστηριότητας όλων των μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων, που βλέπουν την ανάπτυξή του ως το μέσο μεγιστοποίησης των κερδών τους και της διάδοσης του ελέγχου τους στις πλατιές καταναλωτικές μάζες. Κάτι τέτοιο γίνεται αντιληπτό από το πλήθος των πληροφοριών διαφήμισης και τον τρόπο προβολής τους. Ανεπιθύμητα e-mails, διαφημιστικές toolbars, κακόβουλο λογισμικό με σκοπό τη συγκέντρωση προσωπικών και στατιστικών στοιχείων(spyware, cookies) για αποτελεσματικότητα στη διαφήμιση, είναι λίγοι από τους σημερινούς, καθημερινούς κινδύνους του δικτύου.


Επιπλέον, η σημερινή επικαιρότητα αποδεικνύει ότι η πολιτική ελευθερία λόγου και έκφρασης δεν είναι ξεκάθαρη. Τα παραδείγματα είναι πολλά και δεν μπορούν ούτε αν αναλυθούν να δείξουν κάποια συγκεκριμένη συμπεριφορά λογοκρισίας ή φίμωσης της έκφρασης απόψεων. Από την μία, η ιμπεριαλιστική προπαγάνδα της ορθότητας των πολέμων (π.χ. Ιράκ) αμφισβητήθηκε έντονα από ιστολόγια και ιστότοπους εντός των συνόρων των χωρών αυτών, χωρίς την αναστολή λειτουργίας τους. Εντός των τειχών, από την άλλη, η πρόσφατη επίθεση της ελληνικής κυβέρνησης με την κατάθεση τροπολογίας για τα blogs, προοικονομεί την καταστολή μερίδας «ύποπτων» απόψεων και θέσεων. Συνεχίζοντας και βλέποντας το ζήτημα παγκόσμια, περιστατικά όπως αυτό της εκτέλεσης του αντικαθεστωτικού blogger, έπειτα από την αποκάλυψη των προσωπικών του στοιχείων, από τη yahoo στην κινεζική κυβέρνηση, φανερώνουν τη δυναμική μιας ενδεχόμενης καταστολής internetικής ελευθερίας.


Στο πλαίσιο της δημοκρατίας και της ελευθερίας, στο διαδίκτυο ελοχεύουν πολλοί κίνδυνοι όσον αφορά τα προσωπικά δεδομένα. Τεχνολογικά, η ακριβής ταυτότητα και τοποθεσία του χρήστη είναι γνωστή από τον παροχέα της τηλεφωνικής σύνδεση –απαραίτητη για τη σύνδεση στο internet. Τα δεδομένα αυτά αν και καλύπτονται νομικά από την ΑΠΠΔ (Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων), σε περιπτώσεις κρατικής παρέμβασης, αποκαλύπτονται. Τόσο οι υπηρεσίες ειδικών ελέγχων, όσο και η δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος, μπορούν γνωρίζουν συνεχώς την διαδικτυακή δραστηριότητα του οποιουδήποτε χρήστη. Προφανώς συμπαιρένεται ότι, ικανή και αναγκαία συνθήκη, για την ελευθερία του λόγου στο μέσο, είναι η ανωνυμία.


Ολοκληρώνοντας, η εξέλιξη του διαδικτύου κατανοούμε ότι δεν μπορεί να είναι διαφορετική από την αντίστοιχη κοινωνικοπολιτική και οικονομική εξέλιξη της κοινωνίας. Σε αντίθεση με τις φωνές που ισχυρίζονται ότι το internet, μπορεί να αποτελέσει τη νησίδα του διαφορετικού και της ανατροπής, εμείς τονίζουμε ότι το διαδίκτυο αποτελεί ένα ακόμα πεδίο πάλης και ότι μπορεί να συντονίσει τη δράση μας και να συμβάλει ουσιαστικά στην καλλιέργια μιας αμεσοδημοκρατικής συνείδησης.